Các thông số tài chính quan trọng phải biết trước khi đầu tư chứng khoán

Trong bài viết trước, tôi có bàn một vài điểm về cách chọn thời điểm mua chứng khoán. Nhưng trước khi mua, bạn cần chọn doanh nghiệp mà bạn muốn đầu tư.
 

Hiện tại, ở Việt Nam có tầm 2000 doanh nghiệp niêm yết trên ba sàn: HNX, HOSE, và Upcom. Bạn có thể chọn một số trong các doanh nghiệp kia để đầu tư. Nhưng nếu bạn mới bắt đầu, để an toàn bạn nên chỉ đầu tư vào các công ty trên sàn HNX và HOSE. Và có thể nói, sàn HOSE có tính nghiêm ngặt hơn về điều kiện niêm yết. Ban đầu nên đầu tư ở sàn có tính an toàn cao hơn, dần dần bạn có thể tìm cơ hội rủi ro lớn hơn, tuỳ khả năng chịu đựng rủi ro của bạn.
 

Nếu dựa vào nguyên tắc 80/20, bạn nên sàn lọc 20% số doanh nghiệp bạn muốn đầu tư trong lĩnh vực bạn hiểu biết và quan tâm. Ví dụ bạn quan tâm lĩnh vực ngân hàng, thì hiện tại có khoảng 10 doanh nghiệp ngân hàng đang niêm yết, bạn chỉ nên chọn ra hai doanh nghiệp để đầu tư. Với ngành sắt thép có khoảng 25 doanh nghiệp đang được niêm yết, bạn có thể chọn ra 4-5 doanh nghiệp để đầu tư. Tất nhiên tuỳ theo nhu cầu và nguồn vốn của bạn mà chọn số lượng doanh nghiệp phù hợp.
 

Nhiều người cho rằng bạn đầu tư dàn trải ra nhiều doanh nghiệp để giảm rủi ro. Cái này có vẻ hợp lý đối với những người có khả năng chịu rủi ro thấp, có nhu cầu bảo toàn vốn hơn là tìm kiếm lợi nhuận. Ví dụ người đã về hưu muốn bảo toàn một lượng tiền nhất định để chi tiêu cho tuổi già. Thực tế, các doanh nghiệp có tiềm năng khác nhau, nếu tìm được vài doanh nghiệp rất tốt để đầu tư thì nên dồn vốn vào vài doanh nghiệp này. Nhưng với điệu kiện bạn thật sự hiểu về doanh nghiệp đó.
 

Có hai thứ bạn cần xem xét về một doanh nghiệp: Thứ nhất là lịch sử vận hành và hiệu quả của doanh nghiệp đó thông qua các thông số tài chính. Thứ hai là đánh giá tiềm năng của doanh nghiệp đó trong tương lai 5 – 10 năm, hay lâu hơn.
 

Các thông số tài chính quan trọng người đầu tư cần xem xét kỹ đó là: doanh thu, lợi nhuận, tài sản, nợ qua một thời gian dài, càng dài càng tốt. Bạn phải đánh giá được xu hướng dịch chuyển của những con số này như tính ổn định, tăng trưởng hay giảm. Nếu như doanh nghiệp có doanh thu và lợi nhuận tăng liên tục cao qua thời gian dài, đó là tín hiệu tốt. Nếu nợ ít và tài sản thật lớn thì càng tốt. Những thông số này cho biết doanh nghiệp hoạt động hiệu quả không, và đánh giá được giá cổ phiếu hiện tại là đắt hay rẻ.
 

Về tiềm năng của doanh nghiệp trong tương lai tức là xem xét xu hướng doanh thu, lợi nhuận, tài sản thay đổi ra sau trong những năm đến. Đánh giá các yếu tố này khó vì đòi hỏi người đánh giá phải hiểu sâu về doanh nghiệp, môi trường kinh doanh trong lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp, nói cách khác đó là lợi thế cạnh tranh bền vững của doanh nghiệp và quy mô thị trường. Và thêm vào đó là chất lượng của đội ngũ quản lý.  Nếu lợi thế cạnh tranh tốt và có đội ngũ quản lý giỏi thì tiềm năng của doanh nghiệp là lớn.
 

Một điều quan trọng nữa bạn cần xem xét trước khi đầu tư đó là chi phí cơ hội. Đại khái như bạn có 10 tỷ, bạn có thể dùng tiền đó để mua nhà đất, vàng, ngoại tệ, chứng khoán, gửi vào ngân hàng, mua trái phiếu hay làm kinh doanh…Bạn phải chọn cái nào mà bạn cho là tốt nhất cho bạn, cân bằng hai yếu tố đó là mức lãi và mức độ rủi ro.